Hayatı

Asıl adı İrşadi olan Ağlar Baba, 1881 yılında Bayburt'un Oruçbeyli (Siptoros) köyünde doğmuştur. Babası Ahmet Küşâdî annesi Ümmü Gülsüm'dür. Dedesinin adı da İrşâdî'dir. Bu ad, babası Ahmet Küşadî tarafından konulmuştur. Mutasavvıf bir aileden gelen İrşâdî; Baki, Baki Baba, Ağlar, Ağlar Gülmez, Ağlar İrşâdî Baba ve Ağalar Baba şeklinde altı mahlas kullanmışsa da asıl "Ağlar Baba" mahlası ile tanınmıştır. Ağlar Baba, bütün ömrünü (19 aylık muhacirlik hariç) Bayburt’un Oruçbeyli köyünde geçirmiştir. İlk tahsilini mahalle mektebinde alan İrşâdî düzenli bir eğitim görememiştir. Bir yandan çiftçilik ve hayvancılıkla uğraşırken diğer yandan da köyün bilgili kimselerinden dersler alır. Köy odalarında dinlediği Ahmediye, Muhammediye, Cenk-nâme ve bazı tasavvuf şairlerinin beyitleriyle şiir zevkini tadar. Sûfî gelenek içinde “sohbet” yoluyla da kültürünü geliştirir. 8-10 yıllık bir zaman diliminde de her kış mevsiminde Sünür (Çayıryolu) ve Bayburt’a giderek muhtemelen alanında uzman (molla tipi) kimselerden Arapça öğrenir, hadis, fıkıh vb. dersler alır. Ağlar Baba'nın şiirlerinde ayetlere ve hadislere sık sık başvurması onun iyi bir hafız olduğunu ve ayetlere mana verecek kadar Arapça bildiğini göstermektedir.

Bayburt’un 16 Temmuz 1916 tarihinde işgal edilmesiyle başlayan muhacerette, Ağlar Baba da İç Anadolu’ya doğru yola koyulur, Niksar’a kadar gider. Bakmakla yükümlü olduğu kalabalık bir ailesi (17 nüfus) vardır. 21 Şubat 1918’de düşman kuvvetlerin Bayburt’tan kovulmasından sonra Ağlar Baba 4 nüfusla köyüne döner. Bu kişiler arasında oğlu (Necati) ve kızları (Mahbube ve Hatice) bulunur. Çeşitli sebeplerle kaybedilen 13 nüfusun içinde eşi Sakine Hanım da vardır (1918). İkinci evliliği Sona Hanım ile olur ve bu evlilikten de; Ahmet, Selim, Halil ve Hesna adında dört çocuğu dünyaya gelir.

Ağlar Baba'nın ilk ağlama hâli on üç yaşındayken görülmüş, ancak otuz iki yaşındayken başlayan ağlama, aralıksız gece-gündüz on üç yıl sürmüş ve gördüğü bir rüyanın ardından kırk beş yaşında şiir söylemeye başlamıştır. Otuz yıl bila bedel köyünün imamlığını da yapan Ağlar Baba, 12 Temmuz 1958'de, doğduğu ve ömrünü geçirdiği Oruçbeyli köyünde vefat etmiştir.

Kaynak: Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü